خبرگزاری خانه ملت، گروه سیاسی -  احمد خزائی؛ 22 اردیبهشت ماه، پایان ضرب‌الاجل تعیین شده از سوی دونالد ترامپ رئیس‌جمهور آمریکا در خصوص برجام است و اظهارات مختلفی پیرامون ادامه حیات این توافق هسته‌ای مطرح می‌شود.

محمدجواد ظریف و عباس عراقچی از ماه‌ها پیش در خصوص احتمال خروج آمریکا از برجام، هشدارهایی را داده بودند و این احتمال نتایج بسیاری خواهد داشت و تهدیدی جدی برای توافق هسته‌ای است.

«نقض برجام» توسط آمریکا با «نقض متقابل برجام» پاسخ داده نمی‌شود، زیرا مطابق برجام اگر ایران در واکنش به نقض آمریکا دست از اجرای تعهدات خود بردارد، کاملاً در چارچوب ماده ۳۶ این توافق هسته‌ای عمل کرده، در این شرایط واکنش نشان دادن ایران «نقض برجام» محسوب نمی‌شود و صرفا توقف کلی و یا جزئی اجرای تعهدات‌اش است.

ماده 36 برجام را به زبان ساده‌تر می‌توان اینگونه تفسیر کرد؛ در صورتی که ایران معتقد باشد، یکی از کشورهای حاضر در توافق هسته‌ای تعهدات خود را انجام نداده است، می‌تواند موضوع را به منظور حل و فصل به کمیسیون مشترک ارجاع دهد و در صورتی که بازهم این مشکل فیصله نیابد، می‌تواند موضوع را به وزیران امور خارجه یا به یک هیات مشورتی (که اعضای آن در در ماده 36 برجام پیش بینی شده است) ارجاع دهد.

 چنانچه باز هم موضوع عدم پایبندی یکی از کشورهای 1+5 فیصله نیابد، آن مورد، مصداق «عدم پایبندی اساسی» می‌باشد و ایران می‌تواند موضوع فیصله نیافته را به عنوان "مبنای توقف کلی و یا جزئی اجرای تعهدات‌اش" براساس برجام قلمداد کند.

به بیان دیگر در 3 سطح می‌توان به عدم رعایت تعهدات مندرج در برجام شکایت کرد:

1. کمیسیون مشترک
2. وزیران امور خارجه
3. هیات مشورتی متشکل از سه عضو (یکی از سوی هر یک از طرف‌های درگیر در اختلاف و طرف سوم مستقل)

همچنین لازم به ذکر است، بر اساس قاعده اقدام، این حق برای سایر کشورهای حاضر در توافق هسته‌ای نیز وجود دارد که در خصوص عدم پایبندی ایران به برجام، بر اساس همین ساز و کار شکایت کنند.

البته آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به عنوان ناظر بر حُسن اجرای توافق برجام تاکنون 10 بار پایبندی ایران به برجام را تایید کرده است.

متن کامل ماده (36) برجام بیان می‌کند:

چنانچه ایران معتقد باشد که هر یک یا کلیه گروه 1+5 تعهدات خود را رعایت ننموده‌اند، ایران می‌تواند موضوع را به منظور حل و فصل به کمیسیون مشترک ارجاع نماید؛ به همین ترتیب، چنانچه هر یک از اعضای گروه 1+5 معتقد باشد که ایران تعهدات خود را رعایت نکرده است، هر یک از دولت‌های گروه ۱+۵ می‌تواند اقدام مشابه به عمل آورد.کمیسیون مشترک ۱۵ روز زمان خواهد داشت تا موضوع را فیصله دهد، مگر اینکه این زمان با اجماع تمدید شود.متعاقب بررسی کمیسیون مشترک، چنانچه هر عضو معتقد باشد که موضوع پایبندی فیصله نیافته است، می‌تواند موضوع را به وزیران امور خارجه ارجاع دهد. وزیران ۱۵ روز خواهند داشت تا موضوع را فیصله دهند، مگر اینکه این زمان با اجماع تمدید شود. پس از بررسی کمیسیون مشترک – همزمان با (یا به جای) بررسی در سطح وزیران – خواه عضو شاکی یا عضوی که اجرای تکالیف‌اش موضوع بوده است می‌تواند درخواست نماید که موضوع توسط یک هیات مشورتی که متشکل از سه عضو خواهد بود (یکی از سوی هر یک از طرف‌های درگیر در اختلاف و طرف سوم مستقل) بررسی شود.هیات مشورتی می‌بایست نظریه غیرالزام‌آوری را در خصوص موضوع پایبندی ظرف ۱۵ روز ارائه نماید.چنانچه، متعاقب این فرایند ۳۰ روزه موضوع فیصله نیابد، کمیسیون مشترک در کمتر از ۵ روز نظریه هیات مشورتی را با هدف فیصله موضوع بررسی خواهد کرد. چنانچه موضوع کماکان به نحو مورد رضایت طرف شاکی فیصله نیافته باشد، و چنانچه طرف شاکی معتقد باشد که موضوع، مصداق «عدم پایبندی اساسی» می‌باشد، آنگاه آن طرف می‌تواند موضوع فیصله نیافته را به عنوان مبنای توقف کلی و یا جزئی اجرای تعهدات‌اش وفق برجام قلمداد کرده ویا به شورای امنیت سازمان ملل متحد ابلاغ نماید که معتقد است موضوع مصداق «عدم پایبندی اساسی» بشمار می‌آید./

پایان پیام